Tức giận là một cảm xúc cường độ mạnh, xuất hiện khi một thứ gì đó không vừa ý hay một ai đó làm trái ý bạn. Thường đặc trưng bởi cảm giác căng thẳng, bực bội và cáu gắt. Tất cả chúng ta đều có lúc tức giận. Đây là phản ứng hoàn toàn bình thường đối với những tình huống khó khăn hoặc gây khó chịu.
Anger is an intense emotion you feel when something has gone wrong or someone has wronged you. It is typically characterized by feelings of stress, frustration, and irritation. Everyone feels anger from time to time. It’s a perfectly normal response to frustrating or difficult situations.
Sự tức giận chỉ trở thành vấn đề khi nó bị thể hiện quá mức và bắt đầu ảnh hưởng tiêu cực lên cuộc sống thường nhật cũng như cách bạn tương tác với người khác. Cơn giận có thể giao động từ cảm giác bực bội nhẹ đến một cơn thịnh nộ. Đôi khi cơn giận trở nên vô lý và vượt quá giới hạn cho phép. Những lúc như vậy, bạn sẽ khó mà kiểm soát được cảm xúc và có thể hành xử không như lúc bình thường.
Anger only becomes a problem when it’s excessively displayed and begins to affect your daily functioning and the way you relate with people. Anger can range in intensity, from a slight annoyance to rage. It can sometimes be excessive or irrational. In these cases, it can be hard to keep the emotion in check and could cause you to behave in ways you wouldn’t otherwise behave.
Đặc điểm. Characteristics
Khi chúng ta tức giận, cơ thể sẽ trải qua một số thay đổi sinh học và sinh lý nhất định. Ví dụ:
When we are angry our body goes through certain biological and physiological changes. Examples of biological changes your body might go through include:
– Năng lượng tăng. Increased energy levels
– Tăng huyết áp. Raised blood pressure
– Gia tăng đột ngột các hormone adrenaline và noradrenaline. Spike in hormones like adrenaline and noradrenaline
– Tăng thân nhiệt. Increase in body temperature
– Căng cơ. Increased muscle tension
Tức giận không giống nhau ở mỗi người và chúng ta đều thể hiện nó theo những cách khác nhau. Một số đặc điểm có thể quan sát được khi bạn tức giận.
Anger doesn’t look the same in everyone and we all express it in different ways. Some outward characteristics you might notice when you are angry include.
– Lên giọng. Raised voices
– Siết nắm đấm. Clenched fists
– Cau mày hoặc quắc mắt. Frowning or scowling
– Cằm siết chặt. A clenched jaw
– Toàn thân run lên. Physically trembling
– Tăng nhịp tim. Rapid heartbeats
– Đổ mồ hôi quá nhiều. Sweating excessively
– Đi nhanh bất thường. Pacing excessively
– Biến chứng. Applications
Nguồn: Brain Wellness Spa
Giận dữ là một cảm xúc hoàn toàn bình thường và lành mạnh của con người. Tuy nhiên, nó có thể gây hại đến cả sức khỏe thể chất và tinh thần khi bạn để nó vượt khỏi tầm kiểm soát. Khi bạn giận, cơ thể sẽ xuất hiện một số thay đổi sinh lý và sinh hóa.
Anger is a completely normal and typically healthy emotion. However, it can be detrimental to both your emotional and physical health when you lose control of it. When you are angry your body goes through some physiological and biological changes.
Tim đập nhanh hơn và huyết áp tăng vọt. Cơ thể cũng giải phóng các hormone như adrenaline và noradrenaline. Thường xuyên để cơ thể rơi vào trạng thái này bằng cách liên tục tức giận, sẽ khiến bạn mắc các bệnh lý và biến chứng như:
Your heart rate quickens and your blood pressure spikes. Your body also releases hormones like adrenaline and noradrenaline. Putting your body through these changes often, by repeatedly getting angry, can lead to medical conditions and complications such as:1
– Cao huyết áp. High blood pressure
– Trầm cảm. Depression
– Lo âu. Anxiety
– Mất ngủ. Insomnia
– Sử dụng ma túy. Substance abuse
– Loét dạ dày. Gastric ulcers
– Bệnh đường ruột. Bowel disease
– Tiểu đường. Diabetes 2
Định hình cơn giận. Identifying Anger
Cơn giận thường không giống nhau ở mỗi người vì mỗi chúng ta đều có cách thể hiện nó khác nhau. Một số người thường hay la hét khi tức giận, trong khi những người khác lại thể hiện cơn giận bằng cách đập phá đồ vật hoặc thậm chí là đánh đập người khác.
Anger doesn’t look the same in everyone as we all express it differently. For some people, screaming might be an outlet for their anger while others might express it by physically hitting an object or even another person.
Nguồn: ExecTech Management Consulting
Tức giận là một phản ứng bình thường của con người, nhưng điều quan trọng là ta phải bộc lộ nó một cách lành mạnh để không khiến người xung quanh lánh xa. Thể hiện cơn tức giận một cách lành mạnh cũng quan trọng cho sức khỏe tinh thần mỗi người.
Anger is a normal human emotion, but it’s important to find healthy ways to express it so as not to alienate people around us. Expressing anger healthily is also important for your mental health.
Nguyên nhân. Causes
Tức giận có thể bị gây ra bởi tác động bên ngoài hoặc bên trong. Một người hoặc một sự kiện có thể khiến bạn tức giận. Bạn bực bội vì ai đó chen ngang lúc xếp hàng. Bạn cũng tức giận khi bị tổn thương cảm xúc, bị đe dọa, bị đau hoặc rơi vào một cuộc đối đầu.
Anger can be caused by either external or internal influences. A person or an event could make you angry. You could be angry because someone cut in line in front of you in line. You might feel angry when you are emotionally hurt, threatened, in pain, or in a confrontation.
Đôi khi chúng ta dùng cơn giận để thay thế những cảm xúc khác mà ta không muốn đương đầu, như đau đớn tinh thần, sợ hãi, cô đơn hay mất mát. Trong những trường hợp này, tức giận trở thành một cảm xúc thứ phát. Tức giận có thể là một phản ứng của chúng ta trước nỗi đau thể xác, một nỗi sợ, hay là một cách bảo vệ bản thân khỏi một mối đe dọa hoặc để phản ứng lại một tình huống gây khó chịu.
Sometimes we use anger to replace other emotions we would rather not deal with, like emotional pain, fear, loneliness, or loss. In these cases, anger becomes a secondary emotion. Anger could be a reaction to physical pain, a response to feelings of fear, to protect yourself from a perceived attack, or in response to a frustrating situation.3
Cơn tức giận thường bị gây ra bởi một yếu tố châm ngòi, có thể vô lý hoặc hợp lý. Một số yếu tố châm ngòi thường gặp:
Anger is often caused by a trigger this could be either rational or irrational. Some common triggers that cause anger include:
– Trải qua nỗi đau mất người thân. Dealing with the loss of a loved one
– Mất việc. Losing a job
– Mới chia tay người yêu/bạn đời. Going through a breakup
– Thất bại trong công việc. Failing at a job or a task
– Mệt mỏi. Being fatigued
– Gặp tai nạn hoặc mắc một căn bệnh gây ra những biến đổi trong cơ thể (ví dụ như mất thị lực hoặc không đi lại được.) Getting in an accident or getting a condition that causes physical changes in your body (for example, losing your sight or your ability to walk)
Tức giận cũng có thể là một triệu chứng hoặc một phản ứng với một bệnh lý nào đó. Nó cũng có thể là triệu chứng của trầm cảm, lạm dụng chất, rối loạn tăng động giảm chú ý hoặc rối loạn lưỡng cực.
Anger could also be a symptom or response to a medical condition. Anger could be a symptom of depression, substance abuse, ADHD, or bipolar disorder.
Dạng thức. Types of Anger
Có 3 dạng tức giận: There are three main types of anger.
– Tức giận bị động – hung hăng: Ở đây, chủ thể sẽ cố đè nén cơn giận để tránh phải đương đầu với nó nhưng về cơ bản lại thể hiện nó ra theo những cách tồi tệ và phá hoại.
Passive-Aggressive Anger: Here, a person tries to repress their anger to avoid dealing with it but typically ends up expressing it in unhealthy and undermining ways.
– Tức giận quyết đoán: Dạng thức này có thể là một lựa chọn tốt để bộc lộ cơn giận. Ở đây, chủ thể sẽ xử lý cơn giận một cách có kiểm soát thông qua sử dụng từ ngữ để bình tĩnh giải thích và hòa giải tình huống. Khi đó, nỗi tức giận được thể hiện ra mà không gây ra sự đe dọa nào.
Assertive Anger: This can be a healthy option for expressing anger. It involves handling anger in a controlled manner by using your words to calmly explain and try to diffuse the situation. Here, anger is expressed in a non-threatening way.
– Tức giận hung hăng thấy rõ: Dạng tức giận này có thể xuất hiện kèm với hành vi hoặc lời nói mang tính hung hăng/gây hấn như la hét hoặc đập phá đồ đạc. Mục đích của dạng tức giận này thường là để làm tổn thương tinh thần hoặc thể chất đối tượng mà cơn giận nhắm đến,
Openly Aggressive Anger: This type of anger might be accompanied by physical or verbal aggression such as screaming or hitting things. The aim of this type of anger is typically to hurt the person the anger is directed at emotionally or physically.
Tức giận có thể cũng được thể hiện theo một trong hai cách: bằng lời và không lời.
Anger can also be expressed in either one of two ways: verbally or nonverbally.
Nguồn: GEN – Medium
– Bằng lời nói: Khi một người thể hiện cơn giận bằng lời nói, bạn sẽ thường thấy họ lên giọng. Họ nói lời sỉ nhục hoặc những điều gây tổn thương một ai đó nếu cơn giận đang hướng về người này.
Verbally: When a person expresses their anger verbally, you are likely to see them raise their voices. They might become insulting and say hurtful things if their anger is directed at another person.
– Không lời: Bạn sẽ để ý thấy một số thay đổi sinh lý nhẹ ở người đang tức giận nhưng không nói ra. Họ có thể sẽ cau mày, siết hàm và tay cuộn thành nắm đấm. Họ cũng sẽ bất ngờ đá văng vật thể hay người nào đó, đôi khi gây tổn hại thể chất lên các đối tượng này và trong một số trường hợp thậm chí còn tự tổn thương chính mình.
Nonverbally: You’ll notice some slight physical changes in a person who expresses their anger nonverbally. They might frown or scowl and clench their jaws and fist. They might also lash out at another person or object, sometimes causing physical damage to the person or object and in some cases even hurting themselves.
Hai cách mà con người ta thể hiện cơn tức giận không loại trừ cho nhau và cũng có người thể hiện cơn giận bằng cả hai cách cùng lúc.
The two ways people express their anger are not mutually exclusive and it’s possible to see a person expressing anger in both ways.
Điều trị. Treatment
Tức giận là một cảm xúc bình thường ở tất cả mọi người, và hầu hết chúng ta đều có thể tìm ra cách thể hiện nó một cách lành mạnh. Tuy nhiên, một số khác sẽ cần đến điều trị. Cách điều trị hiệu quả nhất là thông qua trị liệu.
Anger is a normal emotion we all feel, and for most people, they can find ways to express it in a healthy way. However, some people need treatment. The most common way to treat excessive anger is with therapy.
Trị liệu. Therapy
Đối với hầu hết chúng ta, rất dễ để nhận ra những yếu tố châm ngòi và những cảm xúc đằng sau cơn giận. Nhưng một số người khác lại xuất hiện cơn giận bất thình lình và nghiêm trọng mà bản thân họ không thể kiềm chế hay xác định được yếu tố nào châm ngòi gây ra nó.
For most people, it’s easy to identify the triggers and emotions behind their anger. But some people experience anger suddenly and intensely without being able to curb it or identify the triggers behind it.
Nếu bạn thường xuyên bộc phát tức giận, gây tổn hại lên cả thể chất và tinh thần của bạn hoặc những người xung quanh thì bạn có lẽ cần sự giúp đỡ của chuyên gia để đối phó với dạng tức giận này.
If you are experiencing frequent and intense bursts of anger that are causing physical and emotional damage to you or the people around you then you might need professional help with dealing with your anger.
Liệu pháp kiểm soát cơn tức giận được sử dụng nhằm giúp bạn học cách ứng phó lành mạnh với cảm xúc này.
Anger management therapy is used to help you learn healthy ways to cope with the emotion.
Đối phó. Coping
Tìm cách đối phó với nỗi sợ là điều rất quan trọng. Khi ta cho phép nỗi sợ kiểm soát đời sống mình thì nó có thể ảnh hưởng lên tất cả mọi thứ ta làm. Nó có thể phá hỏng các mối quan hệ của chúng ta với những người thân yêu và gây nhiều vấn đề trong công việc. Nếu bạn thấy khó kiểm soát nỗi tức giận của bản thân trong một số tình huống nhất định thì dưới đây là một số cơ chế gợi ý giúp bạn đối phó với nó.
Finding ways to cope with anger is very important. When we allow anger to take control of our lives, it can affect everything we do. It can damage relationships with our loved ones and cause problems in our workplace. If you’ve been finding it difficult to keep your anger in check in certain situations, here are a couple of coping mechanisms that can help.
– Xác định nguyên nhân: Bước đầu tiên để đối phó với cơn giận là xác định gốc rễ của cơn giận. Nó có thể là một cảm xúc khác – một nỗi sợ hay nỗi cô đơn chẳng hạn. Nó có thể là một cuộc cãi vã giữa bạn và ai đó hay một suy nghĩ khó chịu xuất hiện trong đầu.
Identify the Cause: The first step to coping with anger is identifying the root cause of your anger. It could be another emotion—maybe one of fear or loneliness. It could be an altercation you had or an unpleasant thought that came to mind.
– Thiền: Thiền định rất có lợi trong việc giúp kiểm soát cảm xúc con người. Bạn có thể bắt đầu bằng các kỹ thuật thiền đơn giản như hít thở sâu. Khi gặp phải một tình huống khiến bản thân tức giận, hãy ngưng lại một giây trước khi phản ứng. Bạn có thể hít thở một vài lần để bản thân bình tĩnh hoặc cố đếm số cho đến khi bạn cảm thấy mình bình tĩnh hơn.
Meditate: Meditation is very beneficial in helping to control human emotions. You can start with simple meditation techniques like deep breathing exercises. When faced with a situation that makes you angry, take a second before reacting. You can take several deep breaths to calm yourself or try to count until you feel yourself become calmer.
Nguồn: New Harbinger Publications
– Vận động: Tập thể dục không chỉ tốt cho sức khỏe thể chất– mà nó còn có lợi cho sức khỏe tinh thần. Nó cũng là cách giúp bạn hướng những cảm xúc cực đoan như tức giận ra ngoài theo một cách hữu ích và lành mạnh. Chạy bộ hay bơi lội khi tức giận cũng giúp giải tỏa cảm xúc này.
Work Out: Exercising isn’t just great for your physical health—it’s also beneficial for your mental health. It’s also a way to channel out emotions like anger in a useful and productive way. Going for a quick run or swim when you are angry could help defuse the emotion.
– “Xả giận”: Đừng chất chứa nỗi bực trong lòng. Thể hiện cơn giận khi nó xuất hiện trong bạn là cách tốt nhất để vượt qua nó. Chất chồng cảm xúc này trong người khả năng cao sẽ khiến nó bộc phát bất ngờ và nghiêm trọng khi bạn ít nghĩ nó xảy ra nhất.
Let It Out: Don’t bottle your anger up. Expressing your anger when you feel it is the healthiest way to get through it. Bottling up the emotion is most likely to cause a sudden and intense outburst when you least expect it.
– Tránh những yếu tố châm ngòi: Nếu bạn dễ nổi đóa thì bạn nên tìm cách xác định và tránh những yếu tố châm ngòi. Nếu bạn thường bị kích động khi nói chuyện với một ai đó hay về một chủ đề nhất định nào đó, hãy tránh những người hay những chủ đề này cho đến khi bạn học được cách kiểm soát tốt hơn cơn giận của mình.
Avoid Triggers: If you are quick to become angry, it’s useful to try to identify and avoid your triggers. If you are often triggered when having a conversation with a particular person or about a particular topic, avoid them or that topic until you’ve learned how to have better control over your anger.
Nguồn: Chicago Magazine
Kết luận. Bottom lines
Học cách đối phó với cơn giận là một kỹ năng bạn phải trang bị. Bạn cũng cần thời gian để học, vậy nên đừng quá khắt khe với bản thân khi mình lâu lâu lại “ngựa quen đường cũ” mà bộc phát cơn giận.
Learning to cope with your anger is a skill you can learn. It can also take some time to learn it, so don’t beat yourself up when you find yourself slipping into old habits when you are angry. Go through coping mechanisms that have worked for you and try them again.
Bạn cũng cần nhớ rằng khi được thể hiện ra một cách hợp lý, tức giận là một cảm xúc lành mạnh. Nó cũng có thể có lợi trong những tình huống nguy hiểm, khi cảm xúc này kích hoạt phản ứng “chiến đấu hay bỏ chạy”. Trong một số trường hợp, nó còn có ích giúp chúng ta thoát khỏi tình huống nguy hiểm.
It’s important to remember that when expressed properly, anger is a healthy emotion. It can also be beneficial in dangerous situations, as the emotion triggers our fight or flight response. In some cases, this can be helpful in getting us out of a dangerous situation.
Tham khảo. Sources
American Psychological Association. How to recognise and deal with anger. 2012
Staicu M, Cuţov M. Anger and health risk behaviors. J Med Life. 2010;3(4):372-375.
Williams R. Anger as a basic emotion and its role in personality building and pathological growth: the neuroscientific, developmental and clinical perspectives. Front Psychol. 2017;8.
Nguồn: https://www.verywellmind.com/what-is-anger-5120208
